طبق گزارشی که روزنامه «نیویورک تایمز» منتشر کرد، مقامات دولت جو بایدن تا حدود زیادی امید خود را برای رسیدن به توافق برای احیای برجام از دست داده‌اند. 

رابرت مالی، مذاکره‌ کننده ارشد آمریکایی، به نیویورک‌تایمز گفت: «خطری جدی در بین است که طرف ایرانی با خواسته‌های ناواقعی به این مذاکرات برگردد.»

مقامات بایدن و تحلیلگران به این اشاره کرده‌اند که دانش هسته‌ای ایران مدام در حال افزایش است و در نتیجه، محتوای «برجام» تا حدودی معنای خود را از دست می‌دهد و دیگر کارایی نخواهد داشت. مالی گفت: «به آن‌جا که برسیم، به نظرم باید در مورد مسیر پیش رو تجدیدنظر کنیم. البته امیدوارم کار به آن‌جا نکشد.»

در سال ۲۰۱۵ که برجام حاصل شد، قابلیت‌های ایران در سطحی بود که اگر می‌خواست به سمت سلاح هسته‌ای پیش برود، حداقل یک سال طول می‌کشید. مقامات می‌گویند این فاصله اکنون به چند ماه کاهش یافته است. 

نگرش‌های کنونی در دولت بایدن نسبت به یک ماه پیش تغییری بسیار یافته است. یک ماه پیش، از مقامات دولت حسن روحانی مدعی بودند که احتمال وصول توافق پیش از آغاز ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی (مراسم تنفیذ او سه‌شنبه برگزار می‌شود)‌ بسیار است و همین امر نیز آمریکایی‌هارا خوش‌بین کرده بود. یک مقام آمریکایی گفت پس از دور ششم مذاکرات، به «توافق تقریبا کامل» رسیده بودیم. در گزارش«نیویورک تایمز» آمده است که آمریکایی‌ها آنقدر به از سر گرفته شدن مذاکرات باور داشتند که یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد آمریکایی لباس‌های خود را در هتلی در وین گذاشته بود تا مجبور به حمل دوباره آن‌ها نباشد. 

چهار ماه مذاکرات وین اما چند هفته پیش خاتمه یافت و طرف ایرانی گفت که دور بعدی مذاکرات پس از تحلیف رئیسی ادامه خواهند یافت. این امید نیز که رئیسی شاید همان موضع قبلی روحانی-ظریف-عراقچی را ادامه دهد، تا حدود زیادی از میان رفته است. کاظم غریب‌آبادی، سفیر ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، چند روز پیش در گفت‌وگویی با تارنمای آیت‌الله خامنه‌ای،خواست‌های گسترده تازه‌ای را در مورد مذاکرات مطرح کرده‌ است و لحنی داشته است که به نظرمی‌رسد حاکی از موضع سخت تازه ایران است که هرگونه بازگشت به برجام را دشوار خواهد کرد. 

در عین حال، روند غنی‌سازی در نطنز ادامه دارد و سانتریفیوژها سریع‌تر از همیشه می‌چرخند وسوخت هسته‌ای درست می‌کنند که تا رسیدن به غنای لازم برای استفاده تسلیحاتی، فاصله چندانی ندارد. ایران همچنین شروع به تبدیل اورانیوم به شکل فلزی آن کرده است و اصرار دارد که برای مصارف پزشکی است. این فن‌آوری می‌تواند برای ساخت کلاهک هسته‌ای نیز مورد استفاده قرار بگیرد. ایران اقداماتی نیز در آزمایشگاه‌های کوچک پژوهشی در سراسر کشور انجام می‌دهد که هر یک از آن‌ها به‌گونه‌ای ناقض بندهای مختلف برجام است.

روزنامه «اورشلیم‌پست» در تحلیل پیشرفت‌های برنامه هسته‌ای ایران به این اشاره کرد که سانتریفیوژهای آی‌آر ۴ و آی‌آر ۶ که ایران راه انداخته است، می‌توانند آن‌ را ظرف چند هفته به بمب هسته‌ای برسانند. میزان غنی‌سازی ایران در چارچوب برجام محدود به پنج درصد بود، اما در حال حاضر به ۶۰ درصد رسیده است که تنها یک گام با میزان ۹۰ درصدی لازم برای ساختن بمب هسته‌ای فاصله دارد. 

«نیویورک تایمز» در تحلیل خود نوشت که دو طرف چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند، چراکه برای بایدن بازگشت به برجام جزو اهداف اصلی دولت او است که هم جلو پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را می‌گیرد و هم «بخشی حیاتی از تلاش آقای بایدن برای احیای روابط تخریب‌شده با متحدان اروپایی آمریکا است.»

 علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در روزهای اخیر خواستی دشوار را مطرح کرده است؛ مبنی بر آن که آمریکا تضمین دهد که روسای جمهوری بعدی این کشور قادر به خروج از برجام نخواهند بود.

در این موضوع اما آمریکایی‌ها موضع روشن و قاطعی دارند. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، و رابرت مالی، بارها گفته‌اند که در کشورهای دموکراتیک چنین چیزی معنی ندارد. مالی به «نیویورک تایمز»گفت: «چیزی به نام ضمانت وجود ندارد. این اصلا در ماهیت دیپلماسی نیست. اما ما، یعنی آقایرئیس‌جمهوری، قصد نداریم که این همه ماه صرف مذاکره برای بازگشت به توافقی کنیم که بعد بخواهیم از آن خارج شویم.»

اما یک دیپلمات ارشد اروپایی درگیر در مذاکرات، به این روزنامه آمریکایی گفت: «اتفاقی که یک بار افتاده است، باز هم می‌تواند بیفتد.»‌ به گفته این روزنامه، این سخن در همدلی با درخواست ایران است. 

گزارش «نیویورک تایمز» به موانع مهم پیش روی بایدن نیز اشاره می‌کند؛ مخالف شدید کنگره با امتیاز دهی بیش از حد از سوی آمریکا و این واقعیت که «برای اولین بار در سالیان گذشته، بازرسانبین‌المللی خبری از آن‌چه در نیروگاه زیرزمینی نطنز می‌گذرد، ندارند.» 

بازرسان آژانس اجازه ورود به بسیاری از سایت‌های هسته‌ای ایران را از دست داده‌اند و دیگرنمی‌توانند سطوح غنی‌سازی و میزان سوخت تولید شده را اندازه‌گیری کنند. توافق تهران و آژانس برای ادامه نظارت بازرسان، ماه گذشته منقضی شد.  بلینکن ماه گذشته هشدار داده بود که انقضای توافق تهران و آژانس موضوع «نگرانی جدی» است که «باید حل شود»، اما جمهوری اسلامی ایران آن هشدار را جدی نگرفت. 

 بلینکن اخیرا طی دیدار خود از کویت گفت: «ما متعهد به دیپلماسی هستیم، اما این روندنمی‌تواند تا ابد ادامه یابد… خواهیم دید که ایران چه کارهایی را حاضر است بکند و چه کارهایی را نه، و کاملا آماده بازگشت به وین برای ادامه مذاکرات هستیم. توپ در زمین ایران است.»

شبکه خبری «کانِ» اسرائیل روز یکشنبه گزارش داد که دولت اسرائیل در روزهای اخیر به مقامات آمریکایی هشدار داده است که ایران از همیشه نزدیک‌تر به رسیدن به سلاح هسته‌ای است. طبق آن گزارش، یائیر لاپید، وزیر خارجه، بنی گانتز، وزیر دفاع، و سایر مقامات آن کشور، این موضوع را در دیدار با مقامات آمریکایی مطرح کرده‌اند و «هشدار نامعمولی» داده‌اند.

یک دیپلمات ارشد اسرائیلی به «کان»‌ گفت: «مذاکرات با ایران باید بالاخره به یک جایی برسد. این وضعیت بلاتکلیفی در شرایطی که ایران دارد به سرعت به سوی تبدیل شدن به دولتی در مرز دستیابی به سلاح هسته‌ای پیش می‌رود، قابل قبول نیست.»

چه در زمان بنیامین نتانیاهو و چه در زمان دولت جدیدِ نفتالی بنت، اسرائيل همیشه مخالف بازگشت آمریکا به برجام بوده است. آقای بنت ماه گذشته گفت: «می‌خواهیم جهان بداند که حکومت ایران خشونت‌بار و فناتیک است. آن‌ها جلاد تهران را به ریاست‌جمهوری‌شان انتخاب کردند؛مردی که حاضر است مردم خودش سال‌ها از گرسنگی بمیرند تا ایران برنامه هسته‌ای نظامی داشته باشد. این حکومتی است که هیچ کس نباید با آن رابطه داشته باشد.»

 بنت افزود که اسرائيل «همچنان در مشورت با دوستان، می‌کوشد آن‌ها را قانع کند، با آنان مباحثه کند، و اطلاعات و دیدگاه‌ها را بر مبنای احترام دوطرفه به اشتراک می‌گذارد. اما در نهایت این ماییم که مسئول سرنوشت خود هستیم و نه هیچکس دیگر.»